شاخص دیگر که به عنوان نوسانگر شتاب طبقه‌بندی شده، و درک آن ساده است، و در عین حال، فوق‌العاده سودمند می‌باشد، موسوم به شاخص قدرت نسبی (RSI) است. RSI، با مد نظر قرار دادن میانگین قیمت‌های پایانی کندل های بالا و تقسیم آنها بر میانگین قیمت‌های پایانی کندل های پایینی محاسبه می‌شود. RSI، نسبت تحرکات بالا به تحرکات پایین را برآورد نموده؛ و محاسبه را نرمالیته می‌سازد ،‌ به نحوی که مقدار شاخص، در دامنه ۰ الی ۱۰۰ نشان داده خواهد شد. ارزهایی که به نحوی قوی به سمت بالا حرکت می‌کنند، دارای RSI بالاتر از ارزهایی هستند که به گونه‌ای قوی به سمت پایین در حرکتند. این محاسبه، معمولاً بر روی قیمت پایانی ۱۴ دوره آخر ( بسته به بازه زمانی نمودار ) صورت می‌پذیرد.

دامنه RSI، بین ۰ الی ۱۰۰ است؛ و سطوح متفاوت دامنه مذبور، سیگنال‌های معاملاتی مختلف را ثبت می‌نمایند:

شایان ذکر است که هر یک از این سیگنال‌ها، در ادامه بررسی خواهند شد. 

روندهای معاملاتی شاخص قدرت نسبی گذر کننده از ۵۰

ساده‌ترین روش جهت استفاده از RSI، عبور از خط ۵۰ به عنوان سیگنال سمت و سوی روند است. اگر RSI، از بالای ۵۰ عبور کند؛ این امر به منزله شرایط صعودی تلقی خواهد شد. اگر این شاخص، از زیر خط مذبور عبور کند؛ این مقوله تحت عنوان نزولی قلمداد می‌گردد. این، بهترین روش جهت معامله RSI نیست؛ اما می‌تواند به عنوان تأییدیه روند، همراه با سایر سیگنال‌ها محسوب شود. 

اگر خط ۵۰ به نظر می‌رسد که بسیار ساده است، معامله‌گر می‌تواند ایده اندرو کالدول از تعریف دامنه صعودی، در حرکت رو  به بالای RSI میان ۸۰ - ۴۰ ، و دامنه نزولی در حرکت رو به پایین RSI میان ۶۰ - ۲۰  را مد نظر قرار دهد. نمودارها در تمام زمان‌ها، در میان این نواحی معامله می‌شوند؛ بنابراین، ارائه یک نمونه ساده از آن جهت درک بهتر، کفایت خواهد نمود:

همچنانکه در کادر قرمز رنگ مشاهده می‌شود، RSI در نمودار روزانه USDCHF، در حال حرکت از ۶۰ به ۲۰ است؛ و این امر نشانگر روند نزولی ست. این روند، به واسطه این حقیقت به خوبی درک می‌شود که RSI نمی‌تواند برای مدت طولانی بالای ۷۰ جائیکه بازار، به شدت بیش فروخته شده بود ، باقی ماند.

احتیاط: مسیر ۵۰ می‌تواند خطرناک باشد

RSI که از ۵۰ عبور می‌کند، نمی‌تواند به خودی خود به منزله سیگنال ورودی خوب تلقی شود. در حقیقت، این امر کاملاً خطرناک است. بازار در خط ۵۰، به شدت رو به بالا و پایین در حرکت است؛ و می‌تواند هر معامله‌ای که در این خط به عنوان نشانه سمت و سوی روند صورت می‌پذیرد را تکه تکه سازد. با اینحال، استفاده از RSI به عنوان فیلتر روند ممکن است مؤثر باشد. پس از بسط سیستم ورود قابل اعتمادتر، معامله‌گر می‌تواند شرطی را بدان اضافه دارد. مثلاً آنکه اگر  ۰ < RSI (یا هر سطحی که با توجه به بک ست ، مؤثر تشخیص داده شده)؛ روند شتاب صعودی، قابل تأیید برای ورود به موضع خرید ست. 

سیستم ورود مشهورتر برای RSI، برگشت روند معاملاتی پس از فرسودگی در نواحی بیش خریداری شده و بیش فروخته شده ۷۰ و ۳۰ است.

برگشت‌های روند معاملاتی پس از فرسودگی در نواحی بیش خریداری شده و بیش فروخته شده ۷۰ و ۳۰

RSI معمولاً به بالای خط ۷۰ (ناحیه بیش خریداری شده) اوج گرفته؛ و در پایین خط ۳۰ (ناحیه بیش فروخته شده) به کف می‌رسد؛ گرچه معامله در این نواحی، وسوسه کننده است؛ اما توصیه آن است که نواحی مذبور را به منزله فرصت برگشت قریب‌الوقوع تلقی نمایید. معاملات برگشتی در نواحی مذبور را انجام ندهید. دلیل: در این نواحی، میزان تداوم بالا و پائین رفتن توسط قیمت، نامشخص است؛ و بالتبع، هر گونه معامله ضد روند که در نواحی بیش خریداری شده و یا بیش فروخته شده صورت پذیرد، بسیار خطرناک است. در عوض، صرفاً آنگاه در پی فرصتی برای انجام معامله در ضد روند باشید که RSI برای سیگنال فروش، از بالای ۷۰ عبور کرده؛ و برای سیگنال خرید، از پایین ۳۰ گذر می‌کند. برای مثال، اگر RSI، به ناحیه بیش خریداری شده بالای ۷۰ در مرحله صعودی نفوذ کند، و برای مدتی کوتاه، تا ۸۰ اوج گیرد؛ این فراز ادامه نخواهد یافت، و مجدداً به ناحیه زیرین ۷۰ سقوط نموده، و سیگنال فروش را ایجاد می‌نماید.

RSI دوره ۱۴ ، معمولاً مناسب است؛ اما می‌توان نواحی بیش خریداری شده و بیش فروخته شده متفاوت مانند ۷۵ - ۲۵  یا ۸۰-۲۰ را جستجو نمود. 

در اینجا، دوره ۱۴ ، RSI ۷۵ -۲۵  در نمودار ساعتی GBPUSD، با فرض ماه‌های تابستان ژوئن و ژوئیه ۲۰۱۲ ، با سیگنال‌های فروش، با فرض زمانی که RSI از زیر ۷۵ عبور می‌کند، و سیگنال‌های خرید با فرض آنکه RSI از بالای ۲۵ گذر می‌نماید،  است:

ماه‌های تابستان، معمولاً حرکات بازار محدود است؛ زیرا معامله‌گران حرفه ای، از تعطیلات خود لذت برده؛ و بالتبع، استراتژی ضد روند RSI در این ماه‌ها، شرطبندی با احتمال برد بسیار است. با وجود برخی استثنائات، سیگنال‌ها به نظر می‌رسد که بازار را درست پیش از آن که سمت و سوی آن بازگشت کند، حداقل برای چند پیپ بیشتر در برمی‌گیرند. دانستن زمان خروج از استراتژی RSI، اندکی دشوار است؛ و توصیه، بک تست برای سفارش " توقف ضرر"  است که به ندرت به موفقیت ختم می‌شود؛ و حصول سودی که اغلب به دست می‌آید. 

احتیاط: نواحی بیش خریداری شده در مقابل بیش فروخته شده، لغزش‌های خطرناک هستند

به فرد یا شاخصی که تعیین می‌کند، قیمت بازار بهتر از خود بازار است، کاملاً اعتماد نکنید. اگر EURUSD، در ۱.۲۱۵۲ الی ۱.۲۱۵۰  معامله می‌شود؛ این امر لزوماً به معنای بیش خریداری شده ویا بیش فروخته شده نیست؛ زیرا هزاران معامله‌گر وجود دارند که خواهان خرید در ۱.۲۱۵۱ ؛ و هزاران معامله‌گر دیگر نیز وجود دارند که مایل به فروش در ۱.۲۱۵۰ هستند. هر قیمت، در سطح تعادلی در شتاب خود در زمان مناسب است. اگر بازار، مشخصاً "بیش خریداری شده" بود؛ احتمالاً معامله به مراتب بالاتر از ۱.۲۱۵۱ صورت می‌گیرد. و اگر بازار مشخصاً "بیش فروخته شده" بود؛ معامله به مراتب پایین‌تر ۱.۲۱۵۰ صورت خواهد پذیرفت. این حقیقت که هزاران پیشنهاد و درخواست در یک تیک وجود دارد نشانگر آن است که هیچ کس تصور نمی‌کند که قیمت به نحوی ناعادلانه تعیین شده است. گرچه درست است که بازار را می‌توان در نزول نسبت به قیمت پیشین در نقطه‌ای از زمان تلقی نمود؛ اما این حقیقت همچنان پابر جاست که مجموع کل خریداران و فروشندگان، آزادند که بازار را در آینده و در هر زمانی از آن، به سطوح بالاتر یا پایین‌تر انتقال دهند و این امر ممکن است با این تصور که فروش بیش از اندازه یا خرید بیش از اندازه وجود داشته است، سازگار باشد یا خیر. در حقیقت، یک شاخص ممکن است اغلب سطوح بیش خریداری شده که قیمت پیوسته در حال صعود است یا سطوح بیش فروخته شده که قیمت مرتباً در حال نزول است را تعیین نماید. 

در اینجا، نمونه‌ای از ماه مه گذشته ارائه شده جائیکه GBPUSD مرتباً در حال افت بوده، و به درون منطقه بیش فروخته شده ۲۵ ورود یا خروج نموده که قادر به تحریک شماری از معاملات خرید بوده که می‌توانستند با سفارش " توقف ضرر"  اجراء شوند:

معامله در عبور پایین ویا بالای خطوط ۷۵ و ۲۵ ، ممکن است در بازار دارای حرکات جانبی به خوبی عمل نموده؛ اما این امر می‌توانند سبب ضرر حساب معامله‌گر، در شرایطی گردد که بازار قویاً در حال روندیابی ست. 

شاخص‌های MT4 جهت ترسیم RSI عبور کننده از پایین ، بالای ۷۵ ، ۲۵ 

دانلود RSI Signal-1

الگو نمودارها درخصوص شاخص قدرت نسبی

RSI اغلب، الگو نمودارهایی نظیر سر و شانه (Head and Shoulder) یا مثلث‌ها ( Triangle ) را تشکیل می‌دهد که ممکن است در نمودار قیمت، مشهود باشند یا خیر. 

افزون بر این، RSI گاهاً بیش از قیمت‌ها، نشان دهنده سطوح حمایت و مقاومت به نحوی واضح‌تر است. 

RSI، یکی از معدود شاخص‌های نوسانگر است که در آن، خطوط روند و حمایت و مقاومت، به نحوی مؤثر قابل استفاده هستند. این خطوط، به عنوان سیگنال‌هایی جهت تأیید روند نشان داده شده بر روی نمودار قیمت کاربرد می‌یابند. هر گاه سایر الگو نمودارها بیانگر تحرک باشند؛ خط روند RSI نیز ممکن است این امر را تأیید نماید.

در اینجا، مجدداً RSI 14 دوره‌ای بر روی نمودار ساعتی GBPUSD برای ماه‌های ژوئن تا ژوئیه ۲۰۱۲ ، نشان داده شده؛ و تنها تفاوت در این خصوص، نمایش تعداد خطوط روند جهت کمک به تحرک آینده است:

GDPUSD دارای روند رو به سمت پایین در بخش دوم از ماه ژوئیه است؛ و تا دوم ماه آگوست سال ۲۰۱۲ ،  خط مقاومت افقی، در کنار سطح 50 RSI تشکیل گردیده؛ و خط روند حمایت صعودی، در 35 RSI شکل گرفته است. معامله‌گر می‌تواند معامله فروش را در قسمت تحتانی شکست حمایتی 35 RSI انجام دهد؛ یا در انتظار انجام معامله خرید در بالای شکست 50 RSI باقی ماند. 

واگرایی‌ها

وایلدر، به علاوه باور داشته است که واگرایی میان RSI و تحرک قیمت، شاخصی بسیار قوی ست که نقطه برگشت قریب‌الوقوع بازار است. سایرین، پیرو وی، ایده‌های او را به سامان نموده‌اند. 

واگرایی صعودی، آنگاه رخ می‌دهد که RSI، شروع به بالا رفتن کرده، کف بالاتر را سبب شده، اما ارز مبنا که تحلیل شده همچنان کفهای جدید را موجب می‌شود. واگرایی صعودی همچنین، زمانی به وقوع می‌پیوندد که RSI، کف پایین‌تر را موجب شده، اما قیمت سبب بروز کف بالاتر می‌گردد. سیگنال‌های فروش، آنگاه رخ می‌دهند که شرایطی متضاد با آنچه در متن فوق تشریح شد، بروز نماید. 

در اینجا، جدول ساده‌ای برای تعریف واگرایی‌های متفاوت ارائه می‌شود:

وقتی این دره ها ، در پایین ناحیه ۳۰٪ در RSI برای سیگنال‌های خرید ممکن شکل می‌گیرند؛ یا اوج‌ها در بالای سطح ۷۰٪ برای سیگنال‌های فروش محتمل تشکیل می‌شوند، قابل اعتمادترین هستند. سیگنال‌های واگرایی، مزیتی را با تأیید ورود به روند نزولی همچنان که پیش از بازگشت به روند صعودی، تضعیف می‌شود- به معامله‌گر ارائه می‌دارند. این سیگنال‌ها همچنین مورد استفاده جهت خروج از روند صعودی که تضعیف می‌شود، و پیش از سقوط آن به روند نزولی هستند. سیگنال واگرایی، هر گاه که تغییرات در روند رخ می‌دهد، بروز نمی‌نمایند؛ اما وقتی این امر به وقوع می‌پیوندد، این سیگنال ارائه دهنده سیگنال تأییدیه قوی ست که شکست روند را متحمل می‌دارد. 

توماس باکووسکی، شماری نکات سودمند پیرامون چگونگی دقت در واگرایی در مورد دره ها و قله ها را تصریح می‌نماید:

- اگر روند قیمت، نزولی باشد؛ از کف‌ها جهت جستجوی واگرایی استفاده کنید

- اگر قیمت، صعودی باشد؛ از سقف‌ها برای جستجوی واگرایی استفاده کنید. 

- اگر قیمت افقی حرکت می‌کند (دامنه معاملاتی)، بالتبع دنبال واگرایی نگردید  بالخص اگر شاخص بین ۳۰ و ۷۰ است 

در اینجا، قواعد معاملات در واگرایی صعودی ارائه می‌شود (که عکس آن برای واگرایی نزولی صادق است):

- از واگرایی‌هایی که در منطقه خنثی RSI (بین ۳۰ و ۷۰ ) رخ می‌دهند، اجتناب نمایید.

- قیمت، از شاخص تبعیت خواهد نمود؛ اما تحرک ممکن است چشمگیر باشد یا خیر. 

- اگر قیمت، به سمت پایین در حرکت است؛ بالتبع، دنبال واگرایی در کنار قیمت و نشانگر کف ها در عوض سقف ها بگردید.

- دنبال خطی مستقیم که به سمت پایین در حرکت است بگردید.

- شاخص می‌بایست نزدیک یا در زیر 30 به کف برسد.

- اگر واگرایی صعودی رخ دهد، این امر نشانگر سیگنال خرید است.

- با روند پیرو شاخص تأیید کنید که روند حقیقتاً تغییر نموده است. 

- اگر شاخص سبب کف جدید شد؛ بالتبع، اردر باید بسته شود (سیگنال واگرایی نزول ناکام). 

در بخش ذیل، نمونه واگرایی منفی (انزولی) ارائه گردیده است

وقتی قیمت‌های روزانه USDCHF سبب بیشترین جدید می‌گردند که در 1.173 در 1 ژوئن 2010 تراکم یافته، واگرایی نزولی آنگاه قابل مشاهده است که RSI سبب سقف پایین‌تر می‌گردد. این سقف پایین‌تر همچنین متناظر با عدم موفقیت در بالای سطح بیش خریداری شده 70 باقی ماندن است. چنانکه ملاحظه می‌شود، واگرایی‌ها ارائه دهنده فرصت بهتر به منظور کسب مزیت از برگشت قریب‌الوقوع می‌باشند. 

احتیاط:

سیگنال‌های واگرایی RSI اغلب پیش از تغییر روند بروز نموده؛ اما این سیگنال‌ها، چندان به خوبی بیانگر زمان تغییر روند نیستند. سیگنال واگرایی ممکن است صرفاً با تغییر روند، یا چند کندل پیشتر از آن بروز نماید. افزون بر این، واگرایی ممکن است اساساً فاقد معنا باشد. معامله‌گران، واگرایی RSI را به عنوان سیگنال هشدار زودهنگام مورد استفاده قرار می‌دهند که به ایشان امکان می‌دهد تا برای تغییر روند آماده شوند. هر گاه RSI و خطوط نمودار قیمت، در یک مسیر حرکت کنند، سیگنال تأییدی دریافت می‌شود که بیان می‌دارد، روند قیمت بعید است که تغییر کند.

دانلود Ind_RSIColored_v1

دانلود ind_DivepeakTroughRSI_SW_V1

تصویر فوری دو شاخص آزاد آخر در نمودار GBPUSD :

نتیجه‌گیری

همچنانکه ملاحظه شد، RSI قابل استفاده به چند طریق است. اگر RSI به سمت بالا حرکت کند، و در میان ۴۰ و ۸۰ باشد، این امر احتمالا نشانگر روند صعودی ست. اگر RSI بالای ۷۰ حرکت کند، اما قادر به حفظ این روند نباشد، و در عوض، به زیر ۷۰ سقوط کند، این امر نشانگر آن است که بازار، بیش خریداری شده؛ و حداقل در کوتاه مدت مستعد نزولی شدن است. به طریق معکوس، اگر RSI به سمت پایین حرکت کند، و در میان ۶۰ و ۲۰ باشد، احتمالاً این امر نشانگر روند نزولی ست. اگر RSI به بخش پائین ۳۰ انتقال یابد و از باقی ماندن در ناحیه مذبور کوتاهی کند، این امر نشانگر آن است که بازار دچار بیش فروش شده، و حداقل برای کوتاه مدت ناگزیر از نزولی شدن است. 

ضمناً می‌بایست به خاطر داشت که این امور، قواعدی سفت و سخت نیستند. RSI می‌تواند گول زننده باشد. رقم ۷۰ به معنای آن است که برگشت مطلوب، قریب‌الوقوع است؛ اما صرفاً زمانی که بازار قوی باشد. گاهاً، بازار اقدام به درمان عملکرد بیش خریداری شده و بیش فروخته شده با عقبگرد به سمت و سویی که پیشتر معامله می‌شد، می‌نماید. در مواقع دیگر، بازار، شرایط بیش خریداری شده را صرفاً با کم دامنه شدن مداوا می‌نماید. در این شرایط، بیش خریداری شده به مرور زمان، در همان سطح قیمت بهبود می‌یابد. با زمان، برخی از روزهای قوی بازار بالاتر، قابل حذف از دوره محاسبات هستند که این امر ممکن است شرایطی را سبب گردد که بر اساس آن، قیمت یکسان است؛ اما RSI، پایین می‌رود. این امر سبب واگرایی می‌شود که برخی معامله‌گران، از آن برای ترتیب دادن آغاز معامله روند معکوس استفاده می‌کنند.